Afregelen MFB en ruststroom 22RH541
Na inmiddels ruim 30 jaar zijn veel van onze MFB boxen wel aan een servicebeurt toe. Ook al is er niets defect, kan het opnieuw afstellen van de ruststroom in de laag- en midhoog versterker nooit kwaad. Het afstellen van de ruststroom en MFB niveau is sowieso iets dat we als onderdeel van een complete revisie meenemen. Die ruststroom instelling is van belang omdat anders het sinusvormige signaal bij de nuldoorgangen vervormd kan worden indien deze stroom te laag zou zijn. En te hoog is voor de transistoren weer niet goed want die ontwikkelen dan onnodig veel warmte. Ook het opnieuw afregelen van de MFB Feedback is verstandig, omdat hierdoor de laagweergave van de box behoorlijk kan worden beïnvloed. Na het eerdere artikel van Remi over dit proces bij de 22RH544 MFB box, volgt hier de handleiding voor zijn kleine broertje, de 22RH541.
Open geschroefd, waar te beginnen? Allereerst: denk aan je eigen veiligheid. Afregelen doe je terwijl de box ingeschakeld is, dus er staat netspanning op de voedingsconnector die je nu zonder enig probleem kan aanraken. Pas ook op bij de trafo, blijf ook hier weg met je vingers. Voor je met afregelen van de ruststroom begint is het handiger de box eerst op werktemperatuur te laten komen door hem bv 10 minuten te laten spelen voor je begint.
Service, dat is het juiste woord! Eerst maar eens in het schema kijken. De 541 heeft slechts één eindversterker, in tegenstelling tot zijn grotere broers. We hoeven dus ook maar één ruststroom af te stellen. Volgens de Service Manual moeten we met behulp van draaipotmeter R601 de spanning over R607 instellen op 13,2[mV]. Aangezien R607 een waarde van 0,33[ohm] heeft, komt dit overeen met een ruststroom van 13.2[mV] / 0,33[ohm] = 40[mA]. Laten we eerst de meetklemmen maar eens aansluiten over R607.
Zorg ervoor dat de box geen muzieksignaal krijgt tijdens je werkzaamheden, dit heeft invloed op de meetwaarde. Gewoon de DIN stekker eruit en weer even erin als de box mocht uitschakelen. Bij dit exemplaar is de ruststroom aan de lage kant, namelijk 4,8[mV] / 0,33[ohm] = 14,5[mA]. Een te lage ruststroom geeft hoorbaar vervorming, met name in het hogetonen gebied. Het is dus van wezenlijk belang om deze bij te stellen.
Rustig aan draaien aan R601; een kleine verdraaiing kan al een flinke zwieper in ruststroom veroorzaken. Het kan voorkomen dat je met geen mogelijkheid de juiste waarde ingesteld krijgt. In dat geval helpt het soms om (met uitgeschakelde box!!!) de draaipotmeter schoon te maken met IPA en een paar keer heen en weer te draaien. Wel weer (ongeveer) terugzetten in de oorspronkelijke stand uiteraard. Hierboven is te zien dat de ruststroom met 13,4[mV] al een stuk meer in de richting van de voorgeschreven waarde komt. Ik vind het goed zo; op naar de MFB instelling.
Voor het correct instellen van de Feedback moeten we eerst een wisselspanning van 125Hz, 10[mV] aan de box toevoeren. Tegenwoordig gebruik ik hiervoor het liefst een fysieke toongenerator, maar als je die niet hebt dan zijn er ook allerlei appjes voor laptop of telefoon beschikbaar. Omdat ik de laptop toch al had aangesloten voor het afspelen van muziek, was het gebruik van de software de eenvoudigste optie. Omdat 125Hz een relatief lage frequentie is, kun je deze met de multimeter (AC – wisselspanning) nog gewoon meten. Een beetje klooien met de instellingen van het programmaatje en het systeemvolume van de PC zorgt voor een nette 10,0[mV] die zo de box in kan. Vervolgens moeten we met behulp van R630 de spanning over de woofer instellen op 110 tot 120[mv] bij 125Hz. De Service Manual geeft aan dat dit gebeurt op de pennen 5 en 6 van de stekker in de box. Het is daar echter een beetje krap dus ik meet liever op het punt waar de draden van de print naar de stekker vertrekken. Wees hier wel voorzichtig; kortsluiting kan de eindtransistoren vernielen. Het is beter om de box even uit te schakelen wanneer je de meetklemmen aansluit.
Deze MFB instelling is aan de lage kant; slechts 105[mV] over de woofer. Daar mag wel wat bijgesteld worden! De Service Manual is wat vaag over de exacte waarde (110 tot 120[mV]) dus ik besluit er tussenin te gaan zitten op 115[mV]. Mocht de weergave achteraf tegenvallen (teveel of te weinig bas), kan dit altijd nog een beetje bijgesteld worden. Zo kritisch is het allemaal blijkbaar ook niet.
Perfect, die kan er weer tegen! 1 down, 5 to go… Ze staan in de rij voor een service beurt, gelukkig is het een klein klusje waarvan je optimaal plezier hebt.